Tại sao Ả Rập Saudi đang theo chân Iran để gia nhập khối an ninh của Trung Quốc và Nga

29 tháng 3 năm 

Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov (phải) và Ngoại trưởng Saudi Arabia Hoàng tử Faisal bin Farhan Al Saud tổ chức họp báo chung sau cuộc hội đàm tại Moscow ngày 9/3

Quyết định gia nhập Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO) của Saudi Arabia được đưa ra trong bối cảnh làn sóng các sáng kiến ​​ngoại giao ở Trung Đông đưa các cường quốc khu vực xích lại gần Trung Quốc và Nga. 

Quyết định, được đưa ra hôm thứ Tư thông qua một bản ghi nhớ được Nội các Ả Rập Xê Út phê duyệt, sẽ thiết lập Riyadh làm đối tác đối thoại chính thức của SCO, một khối kinh tế và an ninh bao gồm Trung Quốc, Ấn Độ, Iran, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Pakistan, Tajikistan và Uzbekistan là thành viên. . Các đối tác đối thoại khác bao gồm Armenia, Azerbaijan, Campuchia, Ai Cập, Nepal, Qatar, Sri Lanka và Thổ Nhĩ Kỳ, trong khi các quan sát viên bao gồm Afghanistan (có sự tham gia không chắc chắn kể từ khi Taliban tiếp quản), Belarus và Mông Cổ.

Tehran là quốc gia gần đây nhất được nâng cấp tư cách từ quan sát viên lên thành viên chính thức vào tháng 9 và quyết định của Riyadh được đưa ra chỉ vài tuần sau một thỏa thuận do Trung Quốc làm trung gian nhằm nối lại quan hệ ngoại giao Iran-Saudi.

Đối với Ả-rập Xê-út, động thái này là bước mới nhất hướng tới việc tái cân bằng các mối quan hệ với các cường quốc lớn vốn bị chi phối bởi mối quan hệ truyền thống với Hoa Kỳ.

"Vương quốc đang theo đuổi một chiến lược danh mục đầu tư phát triển một số đối tác chiến lược để bổ sung cho mối quan hệ của mình với phương Tây," Ali al-Shihabi, một chuyên gia chính trị Ả Rập Xê Út, người trước đây đã lãnh đạo tổ chức tư vấn của Quỹ Ả Rập và hiện đang phục vụ trong ban cố vấn của tổ chức này. dự án thành phố NEOM tương lai, nói với Newsweek.

"Trung Quốc và các tổ chức đa phương mà nước này đã thành lập là một phần quan trọng trong đó, không chỉ trong việc củng cố mối quan hệ với Trung Quốc mà còn cho phép Saudi được hưởng lợi từ mối quan hệ của Trung Quốc với những nước khác như Iran." 

Trong khi đó, Hoa Kỳ đã đặt mình bên lề. "Chiến lược đa dạng hóa của Saudi cố gắng lấp đầy khoảng trống do Hoa Kỳ để lại'mất hứng thú hoặc ý chí trong việc duy trì hiện trạng trong khu vực," Shihabi nói. Ông nói thêm: “Trung Quốc phụ thuộc nặng nề vào dầu mỏ ở Vịnh Ba Tư là cường quốc thế giới có lợi ích lớn nhất đối với hiện trạng ổn định ở vùng Vịnh và do đó, Ả Rập Xê Út đã nỗ lực để đưa Trung Quốc đóng vai trò tích cực hơn trong việc giúp ổn định vùng biển đầy biến động này. vùng đất." 

Phó phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Vedant Patel đã đưa ra một phản ứng im lặng đối với sự phát triển trong một cuộc họp báo vào thứ Tư. "Đây không phải là một sự phát triển mới," Pedant nói. "Như bạn đã biết, cuộc đối thoại SCO của Ả Rập Xê Út - tư cách là đối tác đối thoại của SCO đã được chờ đợi trong một thời gian. Như bạn biết, mỗi quốc gia có mối quan hệ riêng và tôi tất nhiên sẽ để Chính phủ Ả Rập Xê Út nói chuyện đó." Mối quan hệ giữa Hoa Kỳ và Ả Rập Xê Út bước vào giai đoạn căng thẳng kể từ khi Tổng thống Joe Biden nhậm chức hai năm trước. 

Trong số các quyết định chính sách đối ngoại quan trọng đầu tiên được đưa ra bởi nhà lãnh đạo sắp tới, người trước đây đã gọi Thái tử Ả Rập Xê Út Mohammed bin Salman là "kẻ hạ đẳng" về các cáo buộc vi phạm nhân quyền, là tuyên bố chấm dứt hỗ trợ chiến đấu cho Riyadh khi nước này lãnh đạo quân đội. chiến dịch ở Yemen chống lại phong trào Ansar Allah, hay Houthi, liên kết với Iran. Ngay sau đó, ông đã đảo ngược quyết định của người tiền nhiệm liệt Ansar Allah là một tổ chức khủng bố, mặc dù chính quyền Biden đã nhiều lần lên án nhóm này và các cuộc tấn công không thường xuyên của nhóm này vào Ả Rập Saudi. 

Mối quan hệ ngày càng trở nên căng thẳng sau khi Nga phát động cuộc chiến ở Ukraine vào năm ngoái. Khi giá năng lượng tăng vọt trong cuộc xung đột và kéo theo các lệnh trừng phạt của phương Tây đối với Moscow, Washington đã kêu gọi Riyadh tăng sản lượng, chỉ để Vương quốc này cùng với Nga và các thành viên khác của Tổ chức Các nước Xuất khẩu Dầu mỏ (OPEC+) mở rộng cắt giảm sản lượng vào tháng 10. Biden cam kết sẽ có "hậu quả" cho động thái này, khi ông ra lệnh cho chính quyền của mình xem xét lại mối quan hệ lâu dài với Ả Rập Saudi.

Đến thời điểm này, Iran, đối thủ lâu năm của Ả Rập Saudi, đã chính thức gia nhập SCO, với Tổng thống Ebrahim Raisi tới Uzbekistan để tham dự hội nghị thượng đỉnh thường niên của các nhà lãnh đạo vào tháng 9. Ngoài việc gia nhập SCO, Iran cũng bày tỏ sự quan tâm đến việc tham gia BRICS, một tổ chức đa phương khác do Trung Quốc và Nga đứng đầu, cùng với Brazil, Ấn Độ và Nam Phi. Với việc Ả-rập Xê-út cũng để mắt đến cả hai tổ chức, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã đến thăm Vương quốc này để tổ chức Hội nghị thượng đỉnh Trung Quốc-Các quốc gia Ả-rập lần đầu tiên vào tháng 12.

Cuộc họp đã dẫn đến một số thỏa thuận được ký kết và dường như mở đường cho những đột phá ngoại giao hơn nữa. Chưa đầy một tháng sau khi Raisi gặp Tập ở Trung Quốc vào tháng 2, một tuyên bố ba bên từ Bắc Kinh, Riyadh và Tehran thông báo rằng đã đạt được thỏa thuận nối lại quan hệ ngoại giao giữa Iran và Ả Rập Saudi sau 8 năm rạn nứt.

Được Trung Quốc làm trung gian, thỏa thuận báo hiệu một mức độ cam kết mới từ Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa trong khu vực. Kể từ đó, có các báo cáo rằng Ả Rập Xê Út đã bắt đầu đàm phán để khôi phục quan hệ với Syria, quốc gia đã bị Liên đoàn Ả Rập đình chỉ kể từ khi nội chiến nổ ra vào năm 2011.

Các báo cáo được đưa ra sau khi Ngoại trưởng Ả Rập Xê Út Hoàng tử Faisal bin Farhan tới Moscow để hội đàm với người đồng cấp Nga Sergey Lavrov, người sau đó đã gặp Tổng thư ký SCO Zhang Ming khoảng một tuần sau đó. Azam al-Shdadi, một chuyên gia về đối ngoại của Ả Rập Xê Út, là thành viên của Hiệp hội Khoa học Chính trị Đại học Kingston, lập luận rằng loạt diễn biến này không cho thấy sự rạn nứt trong mối quan hệ với Hoa Kỳ.

"Không còn nghi ngờ gì nữa, mối quan hệ giữa Vương quốc Ả Rập Saudi và Hợp chủng quốc Hoa Kỳ là quan trọng và mang tính chiến lược đối với hai nước," Shdadi nói với Newsweek, "và thực sự đối với cả thế giới, vì sức nặng của cả hai." quốc gia về chính trị, văn hóa và kinh tế”. "Và không có mâu thuẫn nào giữa mối quan hệ này và phản ứng của Saudi đối với sự hòa giải của Trung Quốc nhằm đạt được sự ổn định ở khu vực Trung Đông," ông nói thêm. 

Tuy nhiên, ông lập luận rằng "tất cả những điều này phụ thuộc vào mức độ cam kết của Iran đối với các nguyên tắc của thỏa thuận quan trọng này." "Và từ đây," ông nói thêm, "chúng ta có thể nói rằng Vương quốc Anh, cùng với các cường quốc khác như Trung Quốc, đã cung cấp sự hợp tác dẫn đến một thỏa thuận được coi là định mệnh cho khu vực và cũng xây dựng các thỏa thuận trong tương lai với nhiều quốc gia vì lợi ích của khu vực và toàn thế giới”.

Ngay sau khi đạt được thỏa thuận, phái đoàn Iran tại Liên Hợp Quốc nói với Newsweek rằng "mối quan hệ Iran-Ả Rập Saudi có ý nghĩa quan trọng trên ba cấp độ: song phương, khu vực và quốc tế." "Việc nối lại quan hệ chính trị giữa hai nước sẽ mang lại lợi ích cho cả ba khu vực, bao gồm cả khu vực và thế giới Hồi giáo", phái đoàn cho biết vào thời điểm đó. "Có vẻ như việc nối lại các mối quan hệ chính trị sẽ đẩy nhanh quá trình phát triển của Yemen để thiết lập một lệnh ngừng bắn, bắt đầu các cuộc đối thoại giữa Yemen và Yemen và thành lập một chính phủ quốc gia toàn diện." 

Cả ba phe chính trong cuộc xung đột kéo dài 8 năm ở Yemen đều hoan nghênh thỏa thuận Iran-Saudi cũng như vai trò của Trung Quốc trong đó, mặc dù sự ngờ vực vẫn còn đầy rẫy ở quốc gia bị chiến tranh tàn phá này. Và bất chấp mối hiềm khích đã hình thành giữa Riyadh và Tehran trong những năm qua, Shdadi vẫn hy vọng thỏa thuận này có thể mang lại kết quả tích cực không chỉ cho hai quốc gia và khu vực rộng lớn hơn, mà còn cả Hoa Kỳ, quốc gia chủ yếu tập trung vào cách tiếp cận quân sự đến khu vực. 

Shdadi nói: “Sự ổn định của Trung Đông và sự thịnh vượng kinh tế của các quốc gia sẽ mang lại cho Hợp chủng quốc Hoa Kỳ nhiều cơ hội kinh tế hơn với khía cạnh phát triển để tham gia vào các nền kinh tế mới nổi,” Shdadi nói, “trái ngược với các cơ hội trước đây với khía cạnh quân sự và dựa trên về căng thẳng và xung đột." Ông lập luận, cách tiếp cận hiện tại "chắc chắn là một cơ hội mới không có trong quá khứ do thiếu tầm nhìn trong khu vực và mối quan hệ căng thẳng giữa các quốc gia." 

Về vấn đề này, Shdadi cũng nhìn thấy những cơ hội mới và "nhiều lợi ích" trong nỗ lực của Ả Rập Xê Út nhằm xích lại gần SCO, một bước đi, theo ông, "nằm trong khuôn khổ mở cửa của Ả Rập Xê Út với thế giới, đặc biệt là Đông Á, về kinh tế và về mặt chính trị, và ủng hộ sự ổn định quốc tế." Chúng bao gồm các mối quan hệ chặt chẽ hơn giữa các thành viên về thương mại và trao đổi văn hóa, cũng như hội nhập mạnh mẽ hơn trong các vấn đề kinh tế, công nghiệp, công nghệ và an ninh. 

Shdadi cũng nói rằng tư cách đối tác đối thoại của Ả Rập Xê Út "mang lại cho tổ chức sức nặng quốc tế sâu sắc" do vị thế lãnh đạo của Riyadh trong các tổ chức toàn cầu lớn như Tổ chức Hợp tác Hồi giáo (OIC) và OPEC cũng như vị thế là nền kinh tế lớn nhất ở Ả Rập. thế giới và nền kinh tế phát triển nhanh nhất trong số các quốc gia G20. Shdadi nói: “Việc Ả Rập Xê Út có mặt trong các tổ chức như vậy là điều tự nhiên, tạo nên một khía cạnh chính trị, kinh tế và văn hóa quan trọng đối với Vương quốc cũng như đối với các quốc gia thuộc Tổ chức Thượng Hải.”