Nghiên cứu chiến tranh Ukraine, Trung Quốc lo lắng về phi đạn Mỹ và Starlink
Vệ tinh Starlink ở quỹ đạo thấp
Trung Quốc cần có khả năng bắn hạ các vệ tinh Starlink ở quỹ đạo thấp và bảo vệ xe tăng, trực thăng trước các phi đạn vác vai Javelin, theo các nhà nghiên cứu quân sự Trung Quốc đang nghiên cứu về cuộc chiến của Nga ở Ukraine trong việc lập kế hoạch cho cuộc xung đột có thể xảy ra với các lực lượng do Hoa Kỳ lãnh đạo ở châu Á.
Reuters xem xét gần 100 bài báo trong hơn 20 tạp chí quốc phòng cho thấy một nỗ lực trong toàn bộ tổ hợp công nghiệp quân sự của Trung Quốc nhằm xem xét kỹ lưỡng tác động của vũ khí và công nghệ Hoa Kỳ có thể được triển khai chống lại lực lượng Trung Quốc trong cuộc chiến ở Đài Loan.
Các tạp chí tiếng Trung Quốc, cũng xem xét các hoạt động phá hoại của Ukraine, phản ánh công việc của hàng trăm nhà nghiên cứu trên mạng lưới các trường đại học liên kết với Quân đội Giải phóng Nhân dân (PLA), các nhà sản xuất vũ khí thuộc sở hữu nhà nước và các tổ chức nghiên cứu tình báo quân sự.
Trong khi các quan chức Trung Quốc đã tránh bất kỳ bình luận chỉ trích công khai nào về các hành động hoặc hiệu suất chiến trường của Moscow khi họ kêu gọi hòa bình và đối thoại, các bài báo công khai trên tạp chí đánh giá thẳng thắn hơn về những thiếu sót của Nga.
Bộ Quốc phòng Trung Quốc không trả lời yêu cầu bình luận. Reuters không thể xác định các kết luận này phản ánh chặt chẽ như thế nào suy nghĩ của các nhà lãnh đạo quân sự Trung Quốc.
Hai tùy viên quân sự và một nhà ngoại giao khác quen thuộc với các nghiên cứu quốc phòng của Trung Quốc cho biết Quân ủy Trung ương Đảng Cộng sản, đứng đầu là Chủ tịch Tập Cận Bình, cuối cùng đặt ra và chỉ đạo các nhu cầu nghiên cứu. Và rõ ràng khối lượng tài liệu cho thấy rằng Ukraine là một cơ hội cho giới lãnh đạo quân sự muốn nắm bắt. Ba người này và các nhà ngoại giao khác đã nói chuyện với Reuters với điều kiện giấu tên vì họ không được phép thảo luận công khai về công việc của mình.
Một quan chức quốc phòng Hoa Kỳ nói với Reuters rằng bất chấp những khác biệt với tình hình ở Đài Loan, cuộc chiến Ukraine mang đến những hiểu biết sâu sắc cho Trung Quốc.
“Một bài học quan trọng mà thế giới nên rút ra từ phản ứng nhanh chóng của cộng đồng quốc tế đối với cuộc xâm lược của Nga tại Ukraine là sự gây hấn sẽ ngày càng gặp phải sự thống nhất trong hành động”, quan chức giấu tên cho biết.
Nhìn vào Starlink
Nửa tá bài báo của các nhà nghiên cứu PLA nhấn mạnh mối quan tâm của Trung Quốc về vai trò của Starlink, một mạng lưới vệ tinh được phát triển bởi công ty thám hiểm không gian SpaceX có trụ sở tại Hoa Kỳ của ông Elon Musk, trong việc đảm bảo thông tin liên lạc của quân đội Ukraine trong bối cảnh các cuộc tấn công bằng phi đạn của Nga vào lưới điện của nước này.
“Hiệu suất tuyệt vời của các vệ tinh ‘Starlink’ trong cuộc xung đột Nga-Ukraine này chắc chắn sẽ khiến Mỹ và các nước phương Tây sử dụng ‘Starlink’ rộng rãi” trong các hành động thù địch có thể xảy ra ở châu Á, một bài báo tháng 9 do các nhà nghiên cứu tại Đại học Kỹ thuật Quân đội của PLA cùng viết.
Các tác giả cho rằng việc Trung Quốc - vốn có mục tiêu phát triển mạng lưới vệ tinh tương tự của riêng mình - tìm cách bắn hạ hoặc vô hiệu hóa Starlink là “cấp bách”. SpaceX đã không trả lời yêu cầu bình luận.
Cuộc xung đột cũng đã tạo ra sự đồng thuận rõ ràng giữa các nhà nghiên cứu Trung Quốc rằng chiến tranh bằng máy bay không người lái xứng đáng được đầu tư nhiều hơn. Trung Quốc đã thử nghiệm máy bay không người lái trên bầu trời xung quanh Đài Loan, một nền dân chủ tự trị mà Bắc Kinh tuyên bố sẽ đặt dưới sự kiểm soát của họ.
“Những máy bay không người lái này sẽ đóng vai trò là ‘người mở cửa’ cho các cuộc chiến tranh trong tương lai”, một bài báo trong tạp chí chiến tranh xe tăng do nhà sản xuất vũ khí nhà nước NORINCO, nhà cung cấp cho PLA, mô tả khả năng của các máy bay không người lái vô hiệu hóa sức phòng thủ của kẻ thù.
Trong khi một số tạp chí được điều hành bởi các viện nghiên cứu cấp tỉnh, một số khác là ấn phẩm chính thức của các cơ quan chính phủ trung ương như Cục Quản lý Nhà nước về Khoa học, Công nghệ và Công nghiệp Quốc phòng, cơ quan giám sát việc sản xuất vũ khí và nâng cấp quân sự.
Một bài báo trên tạp chí chính thức của chính quyền vào tháng 10 năm ngoái lưu ý rằng Trung Quốc nên cải thiện khả năng bảo vệ thiết bị quân sự trước “thiệt hại nghiêm trọng đối với xe tăng, xe bọc thép và tàu chiến của Nga” do phi đạn Stinger và Javelin do các chiến binh Ukraine vận hành.
Ông Collin Koh, một nhà nghiên cứu an ninh tại Trường Nghiên cứu Quốc tế S. Rajaratnam của Singapore, nói cuộc xung đột Ukraine đã tạo động lực cho những nỗ lực lâu dài của các nhà khoa học quân sự Trung Quốc nhằm phát triển các mô hình chiến tranh mạng và tìm cách bảo vệ xe bọc thép tốt hơn trước vũ khí hiện đại của phương Tây.
“Starlink thực sự là một điều gì đó mới mẻ khiến họ phải lo lắng; ứng dụng quân sự của công nghệ dân sự tiên tiến mà họ không thể dễ dàng sao chép,” ông Koh nói.
Ngoài công nghệ, ông Koh cho biết ông không ngạc nhiên khi các hoạt động của lực lượng đặc biệt Ukraine bên trong Nga đang được Trung Quốc nghiên cứu, giống như Nga, di chuyển binh lính và vũ khí bằng đường sắt, khiến họ dễ bị phá hoại.
Mặc dù hiện đại hóa nhanh chóng, PLA vẫn thiếu kinh nghiệm chiến đấu gần đây. Cuộc xâm lược của Trung Quốc vào Việt Nam năm 1979 là trận đánh lớn cuối cùng– một cuộc xung đột kéo dài cho đến cuối những năm 1980.
Việc Reuters xem xét lại các tạp chí Trung Quốc diễn ra trong bối cảnh phương Tây lo ngại rằng Trung Quốc có thể đang lên kế hoạch cung cấp vũ khí sát thương cho Nga để tấn công Ukraine, điều mà Bắc Kinh bác bỏ.
Đài Loan và hơn thế nữa
Một số bài báo của Trung Quốc nhấn mạnh sự liên quan của Ukraine trước nguy cơ xảy ra xung đột khu vực khiến Trung Quốc chống lại Hoa Kỳ và các đồng minh của họ, có thể là về vấn đề Đài Loan. Hoa Kỳ có chính sách “mơ hồ chiến lược” về việc liệu họ có can thiệp quân sự để bảo vệ hòn đảo hay không, nhưng bị ràng buộc theo luật phải cung cấp cho Đài Loan các phương tiện để tự vệ.
Giám đốc Cơ quan Tình báo Trung ương Hoa Kỳ William Burns đã nói rằng ông Tập đã ra lệnh cho quân đội của mình sẵn sàng xâm lược Đài Loan vào năm 2027, đồng thời lưu ý rằng nhà lãnh đạo Trung Quốc có thể không yên tâm trước kinh nghiệm của Nga ở Ukraine.
Một bài báo, được xuất bản vào tháng 10 năm ngoái bởi hai nhà nghiên cứu tại Đại học Quốc phòng của PLA, đã phân tích tác động của việc Mỹ chuyển giao các hệ thống rốc-két pháo binh cơ động cao (HIMARS) cho Ukraine, và liệu quân đội Trung Quốc có nên lo ngại hay không.
“Nếu HIMARS dám can thiệp vào Đài Loan trong tương lai, thứ từng được biết đến như một ‘công cụ gây ra vụ nổ’ sẽ chịu một số phận khác trước các đối thủ khác nhau”, bài báo kết luận.
Bài báo nhấn mạnh hệ thống rốc-két tiên tiến của Trung Quốc, được hỗ trợ bởi máy bay không người lái trinh sát, và lưu ý rằng thành công của Ukraine với HIMARS đã dựa vào việc Hoa Kỳ chia sẻ thông tin mục tiêu và thông tin tình báo qua Starlink.
Bốn nhà ngoại giao, trong đó có hai tùy viên quân sự, cho biết các nhà phân tích của PLA từ lâu đã lo lắng về sức mạnh quân sự vượt trội của Mỹ, nhưng Ukraine đã tăng cường sự tập trung của họ bằng cách đưa ra một cửa sổ về sự thất bại của một cường quốc trong việc áp đảo một cường quốc nhỏ hơn được phương Tây hậu thuẫn.
Mặc dù kịch bản đó có sự so sánh rõ ràng với Đài Loan, nhưng vẫn có những khác biệt, đặc biệt là do hòn đảo này dễ bị tổn thương trước sự phong tỏa của Trung Quốc có thể buộc bất kỳ quân đội can thiệp nào phải đối đầu.
Ngược lại, các nước phương Tây có thể cung cấp cho Ukraine bằng đường bộ thông qua các nước láng giềng châu Âu.
Các tài liệu tham khảo về Đài Loan tương đối ít trong các tạp chí được Reuters duyệt xét, nhưng các nhà ngoại giao và học giả nước ngoài theo dõi nghiên cứu nói rằng các nhà phân tích quốc phòng Trung Quốc có nhiệm vụ cung cấp các báo cáo nội bộ riêng biệt cho các nhà lãnh đạo chính trị và quân sự cấp cao. Reuters không thể tiếp cận các báo cáo nội bộ đó.
Bộ trưởng Quốc phòng Đài Loan Khâu Quốc Chính cho biết vào tháng 2 rằng quân đội Trung Quốc đang học hỏi từ cuộc xâm lược Ukraine của Nga rằng bất kỳ cuộc tấn công nào vào Đài Loan sẽ phải nhanh chóng để thành công. Đài Loan cũng đang nghiên cứu cuộc xung đột để cập nhật các chiến lược chiến đấu của riêng mình.
Một số bài báo phân tích sức mạnh của cuộc kháng chiến của Ukraine, bao gồm các hoạt động phá hoại của lực lượng đặc biệt bên trong Nga, việc sử dụng ứng dụng Telegram để khai thác thông tin tình báo dân sự và việc bảo vệ nhà máy thép Azovstal ở Mariupol.
Những thành công của Nga cũng được ghi nhận, chẳng hạn như các cuộc tấn công chiến thuật sử dụng phi đạn đạn đạo Iskander.
Tạp chí Công nghệ Phi đạn Chiến thuật, được xuất bản bởi nhà sản xuất vũ khí thuộc sở hữu nhà nước Tập đoàn Công nghiệp và Khoa học Hàng không vũ trụ Trung Quốc, đã đưa ra một phân tích chi tiết về Iskander, nhưng chỉ công bố một phiên bản cắt ngắn cho công chúng.
Nhiều bài báo khác tập trung vào những sai lầm của đội quân xâm lược Nga, với một bài trên tạp chí chiến tranh xe tăng chỉ ra các chiến thuật lỗi thời và thiếu sự chỉ huy thống nhất, trong khi một bài khác trên tạp chí chiến tranh điện tử cho biết sự can thiệp của Nga là không đủ để chống lại việc cung cấp thông tin tình báo của NATO cho người Ukraine, dẫn đến những cuộc phục kích gây nhiều thiệt hại.
Một tác phẩm được xuất bản trong năm nay bởi các nhà nghiên cứu tại Đại học Kỹ thuật của Cảnh sát Vũ trang Nhân dân đã đánh giá những hiểu biết sâu sắc mà Trung Quốc có thể thu thập được từ vụ nổ cầu Kerch ở Crimea do Nga chiếm đóng. Tuy nhiên, bản phân tích đầy đủ chưa được công bố rộng rãi.
Ngoài chiến trường, công trình nghiên cứu đề cập đến cuộc chiến thông tin mà các nhà nghiên cứu kết luận rằng Ukraine và các đồng minh của họ đã chiến thắng.
Một bài báo vào tháng 2 của các nhà nghiên cứu tại Đại học Kỹ thuật Thông tin PLA kêu gọi Trung Quốc chuẩn bị trước cho phản ứng dữ dội của dư luận toàn cầu tương tự như phản ứng đối với Nga.
Trung Quốc nên “thúc đẩy việc xây dựng các nền tảng đối đầu nhận thức” và thắt chặt kiểm soát phương tiện truyền thông xã hội để ngăn chặn các chiến dịch thông tin của phương Tây gây ảnh hưởng đến người dân của họ trong một cuộc xung đột, bài báo khẳng định.