Hai tàu ngầm hải quân Trung Quốc đã ghé cảng Colombo, Sri Lanka hồi 2014 và hai tàu nghiên cứu Trung Quốc đã đến thăm quốc gia nằm gần cực nam Ấn Độ này trong hai năm qua, khiến Ấn Độ không hài lòng.

Các chuyến ghé thăm diễn ra trong bối cảnh Trung Quốc đã cho Colombo vay hàng tỷ đô la và đã xâm nhập đáng kể vào Sri Lanka.

Tàu nghiên cứu Hướng Dương Hồng 3 ban đầu dự định đến thăm Colombo để tiếp nhiên liệu trước khi tới Maldives. Nhưng kế hoạch đã bị gác lại, theo Tharaka Balasuriya, Quốc vụ khanh phụ trách ngoại giao Sri Lanka.

Ông Balasuriya nói với BBC: “Trong một năm này, chúng tôi muốn phát triển công nghệ và chuyên môn của mình để có thể tham gia vào các hoạt động nghiên cứu trên cơ sở bình đẳng”.

Tuy nhiên, quyết định dừng các tàu nghiên cứu của Colombo được cho là do sự phản đối mạnh mẽ từ Ấn Độ đối với các chuyến thăm của tàu Trung Quốc.

Tuy nhiên, sự phản đối của Ấn Độ dường như không mấy tác dụng ở Maldives.

Maldives bao gồm khoảng 1.200 đảo san hô và rạn vòng ở giữa Ấn Độ Dương. Quốc gia này từ lâu đã nằm trong phạm vi ảnh hưởng của Ấn Độ. Nhưng Tổng thống Mohamed Muizzu muốn thay đổi điều đó. Ông mới nhậm chức vào tháng 11 và được cho là thân Trung Quốc.

Chiến dịch tranh cử của ông dựa trên nền tảng 'India Out', yêu cầu Delhi rút khoảng 80 quân nhân Ấn Độ đóng trên quần đảo này. Ấn Độ cho biết quân đội có mặt tại đảo quốc này để bảo trì và vận hành ba máy bay trinh sát và cứu hộ do Delhi tài trợ nhiều năm trước.

Chính phủ Maldives đã đưa ra tối hậu thư cho Delhi phải rút quân trước ngày 15 tháng 3, hai ngày trước cuộc bầu cử quốc hội của nước này. Hai nước đã bắt đầu các cuộc đàm phán cấp cao để giải quyết vấn đề.

Sau cuộc đàm phán ở Delhi vào tuần trước, Bộ Ngoại giao Maldives cho biết Ấn Độ đã đồng ý "thay thế nhân viên quân sự" và đợt đầu tiên sẽ rời đi trước ngày 10/3 và số còn lại vào tuần thứ hai của tháng 5.

Maldives từ lâu đã nằm trong phạm vi ảnh hưởng của Ấn Độ nhưng tân tổng thống nước này muốn thay đổi điều đó

Vào tháng 12, chính quyền của ông Muizzu cũng tuyên bố sẽ không gia hạn thỏa thuận khảo sát thủy văn lập bản đồ đáy biển trong vùng lãnh hải Maldives mà chính phủ trước đó ký kết với Ấn Độ.

Trên thực tế, các mối quan hệ đã xấu đi đến mức không một lãnh đạo cấp cao nào của chính phủ Maldives tham dự sự kiện 75 Ngày Cộng hòa Ấn Độ do Cao ủy Ấn Độ tại Male tổ chức hồi cuối tháng Một.

Trong khi đó, tại Bắc Kinh, Trung Quốc đã trải thảm đỏ chào đón ông Muizzu khi ông có chuyến thăm cấp nhà nước kéo dài 5 ngày vào tháng trước. Kể từ chuyến đi đó, nhiều quan chức cấp cao của Trung Quốc đã đến thăm Maldives. Ông Muizzu cũng đã công bố một số dự án cơ sở hạ tầng do Trung Quốc tài trợ.

Sự thay đổi đột ngột trong lập trường của Male đối với Trung Quốc đã làm dấy lên mối lo ngại ở Delhi, nơi coi đảo quốc này có ý nghĩa chiến lược.

Trung Quốc, với lực lượng hải quân đang mở rộng nhanh chóng, có thể cũng muốn tiếp cận một địa điểm chiến lược quan trọng như vậy và Ấn Độ muốn ngăn chặn điều đó.

Shyam Saran, cựu Ngoại trưởng Ấn Độ, nói với BBC: “Tất nhiên, Maldives rất quan trọng; đó là sườn phía nam Ấn Độ Dương của Ấn Độ”.

Ông Saran cho biết: “Chúng tôi đã rất thận trọng về những gì đang xảy ra ở Sri Lanka, chúng tôi cũng sẽ rất thận trọng về chuyện ở Maldives”.

Nhưng không chỉ Delhi lo lắng về mối quan hệ với Male.

Đảng Dân chủ Maldives (MDP) đối lập và các đảng khác đã thúc giục chính phủ của ông Muizzu điều chỉnh đường lối và cho rằng việc chống lại một nước láng giềng khổng lồ như Ấn Độ không có lợi cho đất nước. Tuần trước, MDP cho biết họ thậm chí còn dự tính tiến hành thủ tục luận tội ông Muizzu.

Là một đảo quốc nhỏ, Maldives phụ thuộc vào Ấn Độ về phần lớn lương thực, xây dựng hạ tầng kỹ thuật và tiến bộ công nghệ. Nhiều người Maldives tới Ấn Độ để chữa bệnh.

Aik Ahmed Easa, một luật sư ở Male có liên kết với đảng đối lập MDP, nói với BBC: “Hầu hết mọi người ở đây đều nghĩ rằng chính phủ đã đẩy thái độ thù địch chống lại Ấn Độ đi quá xa và điều đó hoàn toàn không cần thiết.”

Ông nói: “Maldives là một quốc gia nhỏ. Nhưng tới đây là giai đoạn nguy hiểm khi chúng ta đang rơi vào cuộc cạnh tranh giữa các siêu cường châu Á.”

Văn phòng Tổng thống Maldives và Ngoại trưởng không trả lời yêu cầu bình luận.

Các chuyên gia cho biết Trung Quốc có tham vọng mang tầm chiến lược lớn hơn và có khả năng sẽ điều thêm tàu đến khu vực Ấn Độ Dương để nghiên cứu hải dương học hoặc để bảo vệ lợi ích thương mại của mình. Đối với Ấn Độ, thách thức là làm sao để chống lại ảnh hưởng ngày càng tăng của Bắc Kinh trong khu vực mà Delhi coi là sân sau của mình.

Ông Chu nói rằng các tàu sân bay Trung Quốc và các tàu hỗ trợ của họ rồi cũng sẽ tới Ấn Độ Dương. Ông nói, nếu Ấn Độ làm gián đoạn việc bổ sung nguồn cung cấp cho các tàu này ở một nước thứ ba - như Sri Lanka - thì Bắc Kinh sẽ "nổi giận".