Thuật ngữ “cối xay thịt” được sử dụng để mô tả cách Moscow liên tục điều quân tiến công nhằm bào mòn lực lượng Ukraine và đồng thời xác định vị trí của binh lính đối phương cho pháo binh Nga.

Con số hơn 50.000 binh sĩ thiệt mạng cao gấp tám lần con số thương vong chính thức duy nhất mà Moscow từng công bố vào tháng 9/2022.

Số binh lính Nga thiệt mạng thực tế có thể còn cao hơn nhiều.

Phân tích của chúng tôi không bao gồm số quân thiệt mạng ở hai tỉnh Donetsk và Luhansk thuộc miền đông Ukraine mà Nga đang chiếm đóng.

Số lính thiệt mạng sẽ còn cao hơn nếu tính thêm cả những khu vực này.

Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov cho biết việc cung cấp thông tin liên quan tới thương vong là "thuộc thẩm quyền của Bộ Quốc phòng", được quy định trong các luật về bí mật quốc gia và việc phổ biến thông tin trong "chiến dịch quân sự đặc biệt" - cụm từ Nga sử dụng để gọi cuộc chiến ở Ukraine.

Trong khi đó, Ukraine hiếm khi bình luận về mức độ thương vong của họ trên chiến trường.

Tháng 2/2024, Tổng thống Volodymyr Zelensky từng cho biết 31.000 lính Ukraine đã thiệt mạng.

Tuy nhiên, những ước tính dựa trên thông tin từ tình báo Mỹ cho thấy con số tổn thất lớn hơn.

Chiến thuật ‘cối xay thịt’

Danh sách binh lính tử trận mới nhất của BBC và MediaZona cho thấy cái giá về người mà Nga phải trả khi thay đổi chiến thuật trên tiền tuyến.

Biểu đồ phía dưới chỉ ra sự gia tăng đột biến con số tử vong của quân đội Nga vào tháng 1/2023 - thời điểm Nga khởi động cuộc tấn công quy mô lớn vào vùng Donetsk của Ukraine.

Khi cố chiếm thành phố Vuhledar, việc Nga lựa chọn sử dụng chiến thuật “tấn công trực diện bằng làn sóng người là không hiệu quả”, theo đánh giá của Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW)

Theo ISW, “địa hình hiểm trở, cùng việc thiếu hụt hỏa lực và thất bại trong việc gây bất ngờ cho quân Ukraine” là những yếu tố dẫn tới số thương vong cao của quân đội Nga trong khi thắng lợi thì không được bao nhiêu.

Một đợt tăng đột biến khác xuất hiện vào mùa xuân năm 2023 – thời điểm diễn ra trận chiến giành Bakhmut, khi nhóm lính đánh thuê Wagner giúp Nga chiếm thành phố này.

Khi đó, Thủ lĩnh Wagner Yevgeny Prigozhin ước tính tổn thất của Wagner là khoảng 22.000 người.

Chiến dịch chiếm thành phố Avdiivka ở miền đông Ukraine vào mùa Thu năm 2023 cũng làm tăng đáng kể số quân lính Nga thiệt mạng.

Đếm mộ

Kể từ khi chiến tranh bắt đầu, những tình nguyện viên hợp tác với BBC và MediaZona đã đếm số lượng mộ của binh lính Nga tại 70 nghĩa trang trên khắp đất nước.

Theo không ảnh, các nghĩa trang đã được mở rộng một cách đáng kể.

Ví dụ, những bức ảnh của nghĩa trang Bogorodskoye ở tỉnh Ryazan, nằm về phía đông nam Moscow, cho thấy một phân khu hoàn toàn mới đã xuất hiện.

Hình ảnh và video từ thực địa cho thấy hầu hết những ngôi mộ mới này chôn binh lính và sĩ quan thiệt mạng ở Ukraine.

Theo ước tính của BBC, cứ 5 binh sĩ Nga thiệt mạng thì có ít nhất 2 người chưa từng dính dáng tới quân đội trước khi Nga xâm lược Ukraine.

Nhà Phân tích Quốc phòng Samuel Cranny-Evans thuộc Viện Royal United Services Institute giải thích rằng vào thời điểm bắt đầu xâm lược Ukraine hồi năm 2022, Nga vẫn còn có thể sử dụng quân đội chính quy để tiến hành các hoạt động quân sự phức tạp.

Nhưng theo ông, nhiều binh lính dày dạn kinh nghiệm đã chết hoặc bị thương và được thay thế bởi những người có ít kinh nghiệm quân sự và chưa trải qua quá trình huấn luyện kỹ lưỡng - chẳng hạn như tình nguyện viên, dân thường và tù nhân.

Những người này không thể làm những điều binh lính chính quy có thể làm, ông Cranny-Evans giải thích.

"Điều này có nghĩa là họ phải thực hiện những nhiệm vụ đơn giản hơn rất nhiều, xét về mặt tác chiến – đại khái như tấn công trực diện vào vị trí của quân Ukraine với sự yểm trợ của pháo binh."

Wagner và Bộ Quốc phòng Nga

Việc chiêu mộ tù nhân đóng vai trò quan trọng trong sự thành công của chiến thuật "cối xay thịt". Và theo phân tích của chúng tôi, nhóm người này hiện đang bị giết nhanh hơn trên chiến trường.

Moscow đã cho phép thủ lĩnh Wagner Yevgeny Prigozhin bắt đầu chiêu mộ tù nhân từ tháng 6/2022.

Sau khi được huấn luyện, các tù nhân sẽ chiến đấu như một phần của lực lượng quân đội tư nhân phục vụ chính phủ Nga.

Tập đoàn Wagner nổi tiếng tàn bạo với chiến thuật chiến đấu không khoan nhượng và kỷ luật nội bộ sắt đá. Bất kỳ binh sĩ nào rút lui khi chưa có lệnh đều có thể bị xử tử ngay tại chỗ.

Wagner tiếp tục tuyển mộ tù nhân tới tháng 2/2023, khi mối quan hệ của họ với Moscow xấu đi. Từ đó, Bộ Quốc phòng Nga tiếp nối áp dụng chính sách tương tự.

Prigozhin đã tổ chức một cuộc nổi dậy bất thành chống lại lực lượng vũ trang Nga vào tháng 6/2023, nhưng đã cố tiến về Moscow trước khi chấp nhận quay đầu.

Tháng 8/2023, Prigozhin thiệt mạng trong một tai nạn máy bay.

Phân tích mới nhất của chúng tôi tập trung vào tên của 9.000 tù nhân Nga hiện đã thiệt mạng trên chiến trường.

Chúng tôi đã xác định được ngày bắt đầu hợp đồng quân sự và ngày thiệt mạng của hơn 1.000 người trong số đó.

Chúng tôi đã phát hiện rằng những cựu tù nhân này sống sót trung bình khoảng ba tháng khi hoạt động trong đội ngũ Wagner.

Tuy nhiên, như có thể thấy từ biểu đồ, những người được Bộ Quốc phòng Nga tuyển dụng chỉ sống sót trung bình khoảng hai tháng.

Bộ Quốc phòng Nga đã thành lập các đơn vị quân đội, thường gọi là các Tiểu đoàn Storm (Bão táp), với đa số thành viên là tù nhân.

Tương tự như các đơn vị tù nhân của Wagner, những nhóm này thường được coi là có thể thay thế dễ dàng và bị ném vào chiến trường một cách không thương tiếc.

“Lính Storm chỉ là những miếng thịt”, một binh sĩ từng chiến đấu cùng binh lính Storm nói với Reuters vào năm ngoái.

Gần đây, binh lính Storm đã đóng vai trò quan trọng trong trận chiến kéo dài nhiều tháng nhằm chiếm giữ thành phố Avdiivka.

Tám tuần trước, Avdiivka thất thủ trước Nga. Đây được coi là chiến thắng lớn nhất về mặt chiến lược và là thắng lợi mang tính biểu tượng của Tổng thống Putin kể từ trận chiến giành Bakhmut.

Đẩy thẳng tù nhân ra chiến trường

Khi hoạt động trong đội ngũ Wagner, tù nhân chỉ được huấn luyện quân sự trong hai tuần trước khi ra chiến trường.

Để so sánh, chúng tôi phát hiện một số tân binh của Bộ Quốc phòng Nga đã thiệt mạng ở tiền tuyến trong hai tuần đầu tiên của hợp đồng.

BBC đã phỏng vấn gia đình các binh sĩ tù nhân, của cả những người còn sống và đã chết.

Các gia đình cho biết quy trình huấn luyện quân sự do Bộ Quốc phòng cung cấp cho tân binh từ các nhà tù là không đủ.

Một góa phụ cho biết chồng bà đã ký hợp đồng với Bộ Quốc phòng khi ở trong tù vào ngày 8/4/2023.

Chỉ ba ngày sau, ông ta đã chiến đấu ở tiền tuyến.

“Tôi từng đinh ninh rằng sẽ có vài tuần huấn luyện như họ nói. Thế là tạm yên tâm cho tới ít nhất là cuối tháng Tư.”

Bà nói rằng mình đã đợi tin từ chồng, rồi bất ngờ nhận tin ông đã tử trận vào ngày 21/4/2023.

Một người phụ nữ khác cho biết chỉ hay tin chồng mình đã bị đưa thẳng từ nhà tù ra chiến trường khi tìm cách liên lạc với ông để báo tin con trai đã tử trận.

Người phụ nữ mà chúng tôi gọi là Alfiya này cho biết người con trai 25 tuổi của bà tên Vadim là cha của một cặp sinh đôi và chưa bao giờ cầm súng trước khi được huy động.

Bà kể rằng không thể báo cho chồng mình là Alexander về cái chết của con trai do ông đã bị “bắt đi” chiến đấu.

Bà chỉ biết ông đã ra trận qua cuộc điện thoại từ một tù nhân khác.

Alexander trưởng thành và có gia đình ở Ukraine, bà Alfiya kể.

Theo bà, ông này biết việc Nga nói rằng cuộc xâm lược Ukraine là để chống lại chủ nghĩa phát xít là “một lời nói dối”.

Khi những người tuyển quân lần đầu đến nhà tù, "anh ấy đã gạt phắt đi", bà hồi tưởng.

Khoảng bảy tháng sau khi con trai qua đời, Alfiya hay tin ông Alexander cũng đã chết.

‘Sẵn sàng chết'

Khi hoạt động trong đội ngũ Wagner, tù nhân thường ký hợp đồng sáu tháng. Nếu sống sót khi hết thời hạn, họ sẽ được trả tự do.

Tuy nhiên, từ tháng 9/2023, dưới sự chỉ huy của Bộ Quốc phòng Nga, tù nhân phải chiến đấu đến chết hoặc tới khi chiến tranh kết thúc, phụ thuộc vào điều nào đến trước.

Gần đây, BBC đã nghe những câu chuyện về việc tù nhân nhờ người thân mua giúp giày và quân phục thích hợp.

Cũng có những thông tin về việc tù nhân bị đưa ra chiến trường mà không có trang bị và vật tư y tế tiêu chuẩn, hay thậm chí là súng trường Kalashnikov.

"Rất nhiều binh sĩ được trang bị súng trường không phù hợp cho chiến đấu,” Vladimir Grubnik, một blogger ủng hộ chiến tranh của Nga, viết trên kênh Telegram của ông ta.

“Một lính bộ binh nên làm gì ở tiền tuyến khi không có đồ sơ cứu, chẳng có xẻng để đào và trong tay chỉ có khẩu súng trường hỏng? Thật là một điều bí ẩn!”

Grubnik, một người đóng quân ở miền đông Ukraine do Nga chiếm đóng, kể lại rằng khi chỉ huy phát hiện một số súng đã "hỏng hoàn toàn ", họ chỉ nói rằng "không thể" thay thế chúng.

"Súng trường đã được phân cho cá nhân. Hệ thống quân sự quan liêu và hà khắc chẳng thay đổi được gì."

Các cựu tù nhân cũng kể lại cái giá mà đồng đội của họ phải trả.

“Nếu ai đăng ký tham gia bây giờ thì hãy chuẩn bị tinh thần để chết," một người đàn ông tên Sergei viết trong một nhóm chat dành cho binh lính Storm và các gia đình.

Người này tự nhận mình là một cựu tù nhân tham chiến trong đơn vị Storm từ tháng 10/2023.

Một thành viên khác trên diễn đàn cho biết đã gia nhập một tiểu đoàn Storm gồm 100 binh sĩ từ năm tháng trước. Hiện người này là một trong số 38 người sống sót.

"Mỗi trận đánh như một canh bạc sinh tử vậy.”