Cùng BRICS lập trật tự thế giới mới?

Theo người phát ngôn chính phủ Thái Lan Chai Wacharonke, Thượng đỉnh BRICS lần thứ 16 sắp tới sẽ là cơ hội để Thái Lan thúc đẩy vai trò lãnh đạo trong các quốc gia đang phát triển và tham gia vào việc tạo lập chính sách quốc tế.

Trong thư bày tỏ quan tâm gia nhập khối BRICS, Thái Lan đã nêu bật tầm quan trọng của chủ nghĩa đa phương, tăng cường sự hiện diện của các quốc gia đang phát triển trong hệ thống quốc tế.

Chính phủ Thái Lan đánh giá việc gia nhập khối BRICS sẽ mang lại lợi ích cho quốc gia này, chẳng hạn như gia tăng vai trò trên trường quốc tế, gia tăng cơ hội tham gia vào việc xây dựng chính sách quốc tế và tạo một trật tự thế giới mới.

Việt Nam đến nay vẫn chưa đưa ra tuyên bố chính thức nào về ý định gia nhập BRICS.

Tuy nhiên, Bộ Ngoại giao Việt Nam gần đây đã chính thức "bày tỏ sự quan tâm" tới việc mở rộng của khối.

Trả lời phỏng vấn BBC News Tiếng Việt vào ngày 14/5, Tiến sĩ Nguyễn Hồng Hải từ Đại học Queensland (Úc) nhận định rằng Việt Nam sẽ phải chuẩn bị tâm thế, dù không muốn, "là đi theo một nhóm muốn tạo lập một trật tự quốc tế mới, đứng về một phe chống lại sự ảnh hưởng của Mỹ và phương Tây".

Ông cũng đánh giá Việt Nam sẽ ngày càng lún sâu vào tầm ảnh hưởng của Trung Quốc khi Bắc Kinh xem BRICS là phương tiện cho những tham vọng địa chính trị để tạo lập một trật tự thế giới mới, tạo đối trọng với khối G7.

Thái Lan cũng đã đệ đơn bày tỏ sự quan tâm muốn gia nhập tổ chức Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) gồm 38 quốc gia thành viên, với kỳ vọng sẽ giúp phát triển kinh tế.

Trước đó, xét trong khối ASEAN, Indonesia là quốc gia đầu tiên đàm phán gia nhập OECD vào tháng 3/2024.

Trong khối ASEAN, Thái Lan là nền kinh tế lớn thứ hai sau Indonesia đặt mục tiêu trở thành quốc gia có thu nhập trung bình cao sang thu nhập cao vào năm 2027.

Tốc độ phát triển kinh tế của Thái Lan được dự báo từ 2,2% đến 2,7% trong năm 2024, giảm so với mức dự báo trước đó hồi phục xuất khẩu chậm, theo Reuters ngày 8/5.

Du lịch vẫn là ngành mũi nhọn trong nền kinh tế Thái Lan, dự báo sẽ đón 35 triệu lượt du khách trong năm 2024.

Sau cuộc đảo chính quân sự năm 2014, Thái Lan ngày càng xích lại gần Trung Quốc. Hai nước đã xác lập Quan hệ Đối tác Hợp tác Chiến lược toàn diện. Bắc Kinh cũng là đối tác thương mại hàng đầu của Thái Lan.

Từ ngày 1/3, hai quốc gia đã tiến hành miễn thị thực song phương lâu dài cho du khách để thúc đẩy phát triển du lịch.

Tuy nhiên, giới quan sát cho rằng Thủ tướng Srettha Thavisin đang theo đuổi chính sách ngoại giao mang tính đa dạng hơn.

Cho đến nay, mặc dù Trung Quốc đã bày tỏ quan tâm đưa siêu dự án "Cầu Cạn" (Land bridge) kinh phí 28 tỷ USD của Thái Lan vào Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI) nhưng Bắc Kinh chưa nhận được sự đảm bảo nào.

Thay vào đó, ông Srettha đang công khai kêu gọi đầu tư từ Mỹ, Trung Đông và các khu vực khác cho dự án đầy tham vọng về giao thông trên bộ ở miền nam Thái Lan.

Tập Cận Bình, Putin, Jair Bolsonaro khi đương chức Tổng thống Brazil, Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi và Tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa tại cuộc gặp các lãnh đạo BRICS bên lề Thượng đỉnh G20 tại thành phố Osaka (Nhật Bản) vào ngày 28/7/2019.

“Nga xem khối này nằm trong một cuộc chiến chống phương Tây, giúp vượt qua các lệnh trừng phạt bị áp đặt sau cuộc xâm lược của Ukraine.”

Khối BRICS sẽ mở rộng như thế nào?

Vào năm 2006, Brazil, Nga, Ấn Độ và Trung Quốc đã thành lập khối “BRIC”, viết tắt từ tên tiếng Anh của các quốc gia này.

Nam Phi gia nhập vào năm 2010 và khối đã đổi tên sang “BRICS”.

Từ đầu năm 2024, BRICS có thêm 6 thành viên mới gia nhập, gồm Argentina, Ai Cập, Ethiopia, Iran, Ả Rập Xê Út và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE).

Như vậy, hiện có 11 nước tham gia BRICS.

Khối BRICS gồm tổng dân số khoảng 3,5 tỷ người, tương đương 45% dân số thế giới.

Tổng giá trị nền kinh tế của các quốc gia này đạt hơn 28.500 tỷ USD, chiếm 28% nền kinh tế toàn cầu.

BRICS hình thành nhằm mang các quốc gia đang phát triển quan trọng nhất đến gần nhau, tạo đối trọng về kinh tế và chính trị với các quốc gia giàu có hơn ở Bắc Mỹ và Tây Âu.

Hồi tháng 7/2023, Nam Phi cho biết có hơn 40 quốc gia đã bày tỏ sự quan tâm muốn gia nhập BRICS, trong đó có 22 nước đã chính thức đệ đơn gia nhập.

Tiến sĩ Nguyễn Hồng Hải đánh giá với BBC rằng tiếng nói của Nam Toàn cầu (Global South) - hay các nước đang phát triển - đang mạnh lên.

Nam Toàn cầu và Bắc Toàn cầu [Global North] là các thuật ngữ địa chính trị, với sự phân chia không hoàn toàn theo địa lý như các thuật ngữ Nam Bán cầu và Bắc Bán cầu.

"Tôi nghĩ thế giới hiện nay đang cho thấy sự phân cực rõ nét hơn. Một thế giới đa cực và đa trung tâm cũng rõ hơn và trong thế giới này thì Global South cũng đang khẳng định tiếng nói của mình mạnh mẽ hơn."

"Nhưng nếu nói là thách thức với nghĩa là có khả năng thay đổi trật tự hiện nay thì chưa đủ khả năng. Nói như vậy không có nghĩa là tôi xem nhẹ vai trò của Global South, mà chỉ muốn nói là cần phải có thêm thời gian và chừng nào mà Mỹ và các nước phương Tây vẫn có ảnh hưởng về kinh tế, đóng vai trò duy trì và cân bằng quyền lực, thì trật tự thế giới hiện nay sẽ không thay đổi. Thách thức ư? Có! Nhưng chưa thể thay đổi trật tự tế giới hiện nay ít nhất là trong 30 đến 50 năm nữa."