Một người phạm tội có thể chạy đua vào Nhà Trắng hay không?

Những yêu cầu về pháp lý đối với các ứng viên tổng thống đã không thay đổi kể từ năm 1789 khi George Washington trở thành vị tổng thống đầu tiên của Hoa Kỳ.

"Có tiêu chuẩn là ứng viên phải sinh ra ở Mỹ hoặc lãnh thổ của Mỹ. Từ đó đã có ồn ào về chuyện liệu cựu Tổng thống Mỹ Barack Obama có thật sự là một công dân Mỹ hay không," Iwan Morgan, Giáo sư danh dự về lịch sử Mỹ từ Đại học College London nói với BBC, "và họ phải ở một độ tuổi nhất định [35 tuổi]."

Các ứng viên cũng cần phải là cư dân sinh sống tại Mỹ trong 14 năm qua - một hạn chế được đưa ra sau cuộc Nội chiến để ngăn cấm "những người tham gia vào cuộc nổi dậy chống lại nước mỹ", Giáo sư Morgan nói, mặc dù ông cho rằng Tòa án Tối cao Mỹ đã loại bỏ khả năng sử dụng điều này để nhắm vào Donald Trump.

Nhưng không có lệnh cấm nào đối với một người bị kết án hình sự trong việc chạy đua vào Nhà Trắng.

Lý do cho điều này bắt nguồn từ lịch sử lập quốc của nước Mỹ, Giáo sư Morgan nói.

"Nước Mỹ được sinh ra từ cuộc cách mạng và có khả năng ai đó bị tù vì hành động chống đối hòang gia - nước Mỹ khi đó vẫn là một thuộc địa của Anh - có thể bị loại khỏi cuộc tranh cử tổng thống.

Không có người cha lập quốc nào của nước Mỹ - những thành viên đã soạn thảo Hiến pháp Mỹ năm 1787 - thật sự bị người Anh bỏ tù, nhưng "một số người" suýt bị tù giam", Giáo sư Morgan nói.

"Nếu cuộc cách mạng không thành công, thì họ đã bị kết tội phản bội Hoàng gia và trở thành tù nhân."

Đó là lý do những người đặt bút cho Hiến pháp đã chần chừ trong việc lập ra các giới hạn nhằm vào ai có thể trở thành tổng thống, một chính sách đã đưa đến việc có 3 ứng viên vận động tranh cử ngay từ sau song sắt.

Eugene V Debs

"Ứng viên quan trọng nhất chạy đua vào Nhà Trắng trong khi bị giam trong nhà tù liên bang là ông Eugene Debs vào năm 1920," Giáo sư Morgan cho biết.

Ông Debs lần đầu tiên bị tù giam vào năm 1894, khi một quan chức công đoàn lãnh đạo một cuộc đình công nhằm vào một công ty xe lửa, ông bị phát hiện cản trở việc chuyển thư.

Quân đội đã can thiệp vào cuộc đình công và ông Debs bị 6 tháng tù giam, một trải nghiệm mang lại hậu quả nặng nề đối với tương lai chính trị của ông.

"Vào đầu thế kỷ 20, ông Debs đã trở thành một thành viên nổi bật của Đảng Xã hội Mỹ. Ông ra tranh cử tổng thống trong các năm 1904, 1908, 1912 và 1920," Giáo sư Morgan cho biết (ông Debs cũng tranh cử với tư cách đại diện Đảng Dân chủ Xã hội vào năm 1900).

"Vào năm 1912, trong cuộc chạy đua gồm bốn ứng viên bao gồm Woodrow Wilson từ Đảng Dân chủ, William Howard Taft từ Đảng Cộng hòa, cựu Tổng thống thuộc Đảng Cộng hòa Theodore Roosevelt theo đường lối cấp tiến, ông Debs đã có một kết quả rất đáng ghi nhận.

Ông đã giành được gần một triệu lá phiếu bầu, chiếm 6% tổng số phiếu, "tỷ lệ phần trăm cao nhất mà một ứng viên Đảng Xã hội ở Mỹ từng có được".

Ông không giành được phiếu đại cử tri nào, mặc dù xếp thứ hai tại bang Florida.

"Nhưng cuộc chiến sắp tới - Chiến tranh Thế giới thứ Nhất - sẽ đặt ra một tình thế tiến thoái lưỡng nan lớn cho những người theo chủ nghĩa xã hội Mỹ, Giáo sư Morgan nói: "Chúng ta có ủng hộ nó với lý do yêu nước, hay chúng ta phản đối nó như một cuộc chiến tranh tư bản?"

Ông Debs rất phản chiến và tìm cách khiến người Mỹ nao núng tham gia.

"Vào đầu mùa thu năm 1918 - cuộc chiến đã gần kết thúc - phát biểu tại thành phố Canton, bang Ohio, ông đã kêu gọi người Mỹ chống lại lệnh nhập ngũ," Giáo sư Morgan cho biết.

Ông Debs bị truy tố vì tội kích động nổi loạn và bị đưa vào nhà tù liên bang Atlanta vào tháng 4/1919. Ông vẫn còn ở đó trong cuộc bầu cử năm sau, và Đảng Xã hội Mỹ đã đề cử ông làm ứng cử viên của họ.

Ông Debs giành được nhiều phiếu bầu hơn một chút so với năm 1912 (914.191 phiếu vào năm 1920 so với 901.551 phiếu vào năm 1912), nhưng lần này chỉ chiếm khoảng 3% tổng số phiếu bầu, do phụ nữ lúc này đã có quyền bầu cử."

Nhưng những điều kiện tại nhà tù Atlanta khác xa so với các nhà tù mà một tội phạm "cổ cồn trắng" trải qua tại Mỹ ngày nay và việc bị tù giam đã gây tác động lên ông Debs.

Ông được tự do sau khi trải qua 3 năm ngồi tù nhưng sức khỏe cũng ông không thể hồi phục. Ông qua đời vào năm 1926.

Sau ông Debs, các đảng xã hội chủ nghĩa ở Mỹ không bao giờ tạo được tác động lớn như vậy lên các cuộc bầu cử ở Mỹ nữa."

Ông LaRouche đã khơi mào một phong trào chính trị với thuyết âm mưu đóng vai trò trung tâm

Ông Larouche qua đời vào năm 2019.

Joseph Smith

Người sáng lập chủ nghĩa Mặc Môn (Mormonism) Joseph Smith đã bị bắn chết trong khi vận động tranh cử từ nhà tù vào năm 1844

Ông Josepth Smith đã sáng lập chủ nghĩa Mặc Môn - một tôn giáo tập trung vào Chúa Jesus nhưng có sự khác biệt đáng kể trong niềm tin vớvới các nhà thờ Công giáo, Tin lành và Chính thống giáo - vào năm 1830. Ông đã đề ra chủ nghĩa đa thê cho các thành viên thận cận của mình trong phong trào này.

"Đối với những người không tham gia chủ nghĩa này, vấn đề đa thê không thực sự được ủng hhộ," Giáo sư Morgan cho biết.

"Đa thê được xem là mối đe dọa đến với các giá trị nền tảng của Mỹ. Đa thê được xem là một dạng tội phạm tồi tệ nhất và Smith được cáo buộc có đến 20 người vợ."

"Ông Smith đến từ bang Massachusetts, nhưng việc tìm kiếm nơi ở an toàn cho những tín đồ đã đưa họ vừa phía tây đến bang Illinois.

Cũng có những người theo chủ nghĩa Mặc Môn thành lập thành phố của chính mình vào đầu những năm 1840, Nauvoo ở bờ sông Mississippi, nơi họ hy vọng được sống và thờ phượng trong hòa bình.

Smith được bầu làm thị trưởng và thành lập lực lượng dân quân Mormon.

"Thế nhưng vấn đề là Smith llà một nhân vật gây chia rẽ ngay bên trong đạo Mặc Môn. Chủ nghĩa đa thê của ông ta đã gây ra sự thù hận của những người theo chủ nghĩa Mặc Môn khác bị ông ta cướp vợ."

Smith cũng đã ra lệnh đội dân quân phá hủy máy in của một tờ báo chống lại mình và bị tù giam tại thành phố Carthage, bang Illinois.

Ông tranh cử với tư cách ứng viên Đảng Cải cách trong cuộc bầu cử tổng thống năm 1844. Đảng theo nền tảng chủ nghĩa Mặc Môn của ông hy vọng giữ được cán cân quyền lực và thúc đẩy nền tảng đa thê cùng quan điểm của chính Smith cho rằng mỗi người đàn ông căn bản là một vị Chúa.

Thế nhưng niềm tin của đảng này đối với việc giải phóng dần chủ nghĩa nô lệ đã khiến họ có thêm kẻ thù.

"Chủ nghĩa bãi bỏ chế độ nô lệ không phổ biến tại miền Bắc vào thời điểm đó, thậm chí những người theo chủ nghĩ bãi nô này không thuộc chủ nghĩa Mặc Môn đã liều mạng sống của mình khi lên tiếng đòi bãi nô," Giáo sư Morgan nói.

Xuất hiện một băng nhóm tội phạm bên ngoài nhà tù của ông tại thành phố Carthage và Smith cùng một tù nhân khác đã bị bắn chết trong tòa nhà mà họ tìm nơi trú ẩn.

"Một nhóm các tay súng bất ngờ được bố trí để nã súng thêm vào thi thể của ông ấy", Giáo sư Morgan cho biết.

Đảng Cải cách không tiếp tục đưa ra ứng viên thay thế trong cuộc bầu cử năm 1844.

Như vậy có ba ứng viên tổng thống khác đã tranh cử từ nhà tù và có thể là bốn người nếu ông Joseph Maldonado-Passage ra tranh cử vào tháng 11 tới.

Được biết đến là Joe Kỳ dị (Joe Exotic), ngôi sao của phim tài liệu Netflix 2020 Vua Hổ (Tiger King) đã công bố ý định tranh cử tổng thống với tư cách ứng viên Đảng Dân chủ.

Ông hiện đang thụ án hơn 20 năm vì tội liên quan đến hành vi tàn ác với động vật và âm mưu giết chủ vườn thú đối thủ.

Nếu bị tù giam, vị trí ứng viên của ông Trump không phải là độc nhất vô nhị, nhưng ông ấy sẽ trở thành một nhân vật nổi bật nhất chạy đua vào Nhà Trắng từ sau song sắt.