24/08/2024
BBC News
Chủ tịch Thượng viện Campuchia Hun Sen đã lên tiếng giải thích về Tam giác Phát triển trước làn sóng biểu tình yêu cầu Campuchia rút khỏi khuôn khổ hợp tác này
Ngọn lửa dân tộc chủ nghĩa và chống Việt Nam ở Campuchia vốn âm ỉ lâu nay đã một lần nữa bùng lên liên quan đến Tam giác Phát triển Campuchia-Lào-Việt Nam (CLV-DTA).
Các cuộc biểu tình phản đối Tam giác Phát triển Campuchia-Lào-Việt Nam đã diễn ra ở một số nước ngoài Campuchia như Nhật Bản, Hàn Quốc trong những tuần gần đây. Những người biểu tình bày tỏ nỗi lo Campuchia sẽ bị Việt Nam cướp đất khi tham gia Tam giác Phát triển.
Các cuộc biểu tình phản đối do một số lực lượng đối lập với Đảng Nhân dân (CPP) cầm quyền của cựu Thủ tướng Hun Sen tổ chức.
Không chỉ ở ngoài nước, theo Khmer Times, ngày Chủ nhật 18/8, phe đối lập ở nước ngoài bị cáo buộc đã kích động người dân biểu tình ở thủ đô Phnom Penh, kêu gọi chính phủ Campuchia rút khỏi CLV-DTA.
Khmer Times dẫn lời cảnh sát Campuchia cho biết tính đến ngày thứ Sáu 16/8, đã có 14 cá nhân bị bắt giữ vì có liên quan đến kích động biểu tình chống CLV-DTA, đồng thời cảnh báo về nguy cơ xảy ra "cách mạng màu".
Tuy nhiên, người phát ngôn Bộ Quốc phòng Campuchia, Đại tướng Chhum Sucheat, tuyên bố trên mạng xã hội rằng không có dấu hiệu về bất kỳ phong trào hoặc cuộc tuần hành nào ở Campuchia.
Trước những căng thẳng liên quan đến Tam giác Phát triển này, Việt Nam vào ngày thứ Năm 22/8 đã ra tuyên bố nhấn mạnh đến ý nghĩa chiến lược của CLV-DTA.
“Trải qua 25 năm hình thành và phát triển, hợp tác khu vực Tam giác Phát triển Campuchia-Lào-Việt Nam đã đóng góp cho việc phát triển kinh tế-thương mại, giao lưu nhân dân giữa ba nước, góp phần nâng cao đời sống cho nhân dân của ba nước, đặc biệt là người dân sinh sống ở khu vực này,” người phát ngôn Bộ Ngoại giao Phạm Thu Hằng trả lời trong cuộc họp báo thường kỳ.
Ra đời theo đề xuất vào năm 1999 của ông Hun Sen, lúc bấy giờ là thủ tướng Campuchia, Tam giác Phát triển Campuchia-Lào-Việt Nam là một khu vực gồm 13 tỉnh thuộc 3 nước láng giềng:
- Campuchia (đông bắc): Ratanakiri, Stung Treng, Mondulkiri và Kratié;
- Lào (miền nam): Attapeu, Salavan, Sekong và Champasak;
- Việt Nam (Tây Nguyên): Kon Tum, Gia Lai, Đắk Lắk, Đắk Nông và Bình Phước.
Lực lượng đối lập Campuchia nói gì?
Biểu tình phản đối Tam giác Phát triển Campuchia-Lào-Việt Nam tại công viên Shinjuku Gyoen, thủ đô Tokyo vào ngày 11/8/2024. Bên phải là ông Vanna Hay, lãnh đạo Phong trào Giải cứu Quốc gia Campuchia (Cambodia National Rescue Movement) tại Nhật Bản.
Ông Vanna Hay, lãnh đạo Phong trào Giải cứu Quốc gia Campuchia (Cambodia National Rescue Movement) tại Nhật Bản, nói với BBC News Tiếng Việt vào ngày thứ Năm 22/8:
"Lý do chúng tôi tổ chức một cuộc biểu tình vào ngày 11/8/2024 tại Nhật Bản là vì quá khứ gần đây cho chúng tôi thấy rất rõ ràng rằng cả chính phủ Thái Lan và Việt Nam đều chiếm nhiều đất của Campuchia. Hãy nhìn vào biên giới Việt Nam và Campuchia vào lúc này, chúng tôi đã mất nhiều diện tích đất vào tay Việt Nam."
Ông Vanna Hay đặt câu hỏi về lợi ích của CLV-DTA sau khi nhắc lại lập luận mà giới dân tộc chủ nghĩa ở Campuchia thường đề cập khi thúc đẩy tâm lý chống Việt Nam, đó là quốc gia này đã để mất Kampuchea Krom (Kampuchea Hạ) và đảo Koh Tral (đảo Phú Quốc) vào tay Việt Nam trong quá khứ.
"Bốn tỉnh của chúng tôi đã có nguồn tài nguyên thiên nhiên dồi dào rồi và nếu chính phủ không tha hóa một cách hệ thống, thay vào đó có một chính phủ tốt dẫn dắt đất nước, chúng tôi có thể biến những nguồn tài nguyên thiên nhiên đó thành tiền để có thể tự phát triển bốn tỉnh đó mà không cần phải tham gia vào CLV-DTA."
"Chân thành mà nói, đối với tôi, ông Hun Sen không đang phục vụ cho lợi ích của người dân Campuchia và quốc gia, mà phục vụ các lợi ích nước ngoài," ông Vanna Hay nhấn mạnh.
Ông Hun Sen kịch liệt bác bỏ chuyện nhượng đất
Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Tấn Dũng, Thủ tướng Campuchia Hun Sen và Thủ tướng Lào Bouasone Bouphavanh tại Hội nghị Cấp cao Hợp tác Khu vực Tam giác Phát triển Campuchia-Lào-Việt Nam lần thứ 6 tại Phnom Penh (Campuchia) vào ngày 16/11/2010.
Trước làn sóng biểu tình, Chủ tịch Thượng viện Hun Sen, người đã đưa ra sáng kiến CLV-DTA vào năm 1999 khi còn làm thủ tướng Campuchia, thường xuyên nhấn mạnh tam giác phát triển này có nội dung là "hợp tác" chứ không phải "phát triển chung".
"Chúng ta không để bốn tỉnh của mình tham gia vào phát triển chung và không ai làm điều này. Thay vào đó, chúng ta tham gia hợp tác chung. Chúng ta phát triển các tỉnh bằng cách sử dụng ngân sách, viện trợ nước ngoài và các khoản vay đảm bảo. Việt Nam và Lào tham gia theo cùng cách tiếp cận, tìm kiếm sự hỗ trợ và nguồn tiền cho vay từ các quốc gia khác. Không có sự phát triển chung nào trong khu vực này," ông Hun Sen nói, theo Khmer Times ngày 13/8.
Trước đó vào ngày 23/7, ông Hun Sen đã kêu gọi tòa án áp dụng các biện pháp trừng phạt nặng đối với những người xuyên tạc thông tin về CLV-DTA.
Thủ tướng Hun Manet cũng trấn an rằng việc Campuchia tham gia CLV-DTA sẽ không dẫn đến mất lãnh thổ, lên án những người chỉ trích vì đã làm trầm trọng thêm tình hình để gây bất ổn và giành lợi thế chính trị, theo Khmer Times ngày 30/7.
Ông Hun Sen lúc còn làm thủ tướng Campuchia đến Hà Nội dự Hội nghị Cấp cao CLV-DTA lần thứ 10 tại Hà Nội vào tháng 3/2018
Hồi tháng 7, ông Hun Sen nhắc lại rằng ông là người khởi xướng Tam giác Phát triển Campuchia-Lào-Việt Nam, bởi vì ông nhận thấy ba quốc gia đều nằm trong nhóm "nghèo nhất" vào cuối thế kỷ 20 và đầu thế kỷ 21, the Khmer Times ngày 24/7.
"Trong chuyến thăm Lào, tôi đã tìm kiếm sự ủng hộ từ thủ tướng Lào và sau đó trong cuộc họp với Việt Nam, tôi đã đảm bảo được sự ủng hộ từ thủ tướng Việt Nam. Chúng ta cần tìm sự hợp tác để phát triển, giải quyết các nhu cầu khu vực dựa trên sự kết nối về kinh tế và hạ tầng, đường sá, điện, thương mại và du lịch," Khmer Times dẫn lời ông Hun Sen.
Campuchia có 4 tỉnh ở vùng đông bắc - gồm Ratanakiri, Stung Treng, Mondulkiri và Kratié - tham gia CLV-DTA.
Các tỉnh Mondulkiri và Ratanakkiri không có đường bộ kết nối với nhau nên phải phụ thuộc vào Việt Nam.
Xét về điện, các tỉnh Mondulkiri, Ratanakkiri, Kratié cần điện từ Việt Nam, trong khi tỉnh Stung Treng dựa vào nguồn điện từ Lào.
Ông Hun Sen lưu ý rằng thông qua sự hợp tác này, các tỉnh đông bắc Campuchia đã đạt được sự kết nối kinh tế thiết yếu, kết nối cơ sở hạ tầng như đường sá, điện, du lịch, thương mại.
Trước đây, 4 tỉnh này nhiều lần nhận được dịch vụ y tế từ Lào và Việt Nam.
Theo ông Hun Sen, với Tam giác Phát triển, việc quản lý và giải quyết thảm họa xảy ra ở khu vực biên giới có thể tốt hơn, đặc biệt là lũ lụt và cháy rừng.
Chủ nghĩa dân tộc và chống Việt Nam
Nguồn hình ảnh,Kim Jae-Hwan/SOPA Images/LightRocket/Getty Images
Quan hệ giữa Việt Nam và Campuchia trầm tích nhiều mâu thuẫn lịch sử liên quan đến lãnh thổ, chính trị và vai trò của Việt Nam trong cuộc chiến lật đổ Khmer Đỏ.
Gần đây, quan hệ này lại xuất hiện thêm nhiều mâu thuẫn mới, chẳng hạn kênh đào Phù Nam Techo và quân cảng Ream, những dự án có vai trò nổi bật của Trung Quốc.
Từ những mâu thuẫn ấy, các phe nhóm chính trị Campuchia luôn sẵn sàng kích hoạt ngọn lửa chủ nghĩa dân tộc và tâm lý chống Việt Nam.
Mỗi khi ngọn lửa dân tộc chủ nghĩa được thổi lên, cộng đồng người Việt tại Campuchia, trong đó có bộ phận rất lớn không có tư cách công dân và sống với thân phận ngoài rìa xã hội, lại trở thành mục tiêu của các hành vi phân biệt.
Vấn đề biên giới với Việt Nam luôn là chủ đề nhạy cảm tại Campuchia.
Từ năm 2006, Việt Nam và Campuchia đã khởi động việc cắm mốc, phân giới trên đất liền theo Hiệp ước hoạch định biên giới quốc gia năm 1985 và Hiệp ước bổ sung Hiệp ước hoạch định biên giới quốc gia năm 2005.
Cho đến nay, hai nước đã hoàn thành 84% công việc phân giới, cắm mốc biên giới.
Từ nhiều năm qua, ông Sam Rainsy, lãnh đạo Đảng Cứu nguy Dân tộc đối lập đã bị chính quyền giải tán, đã dẫn dắt các hoạt động chống Việt Nam và chính quyền Hun Sen, giương cao khẩu hiệu Việt Nam cướp đất Campuchia.
Ông Rainsy thường xuyên cáo buộc chính phủ Campuchia đã nhượng đất cho Việt Nam, cho phép người nhập cư Việt Nam sinh sống trái phép tại đây.
Nhà nghiên cứu độc lập Rim Sokvy, trong buổi trao đổi với BBC News Tiếng Việt tại Phnom Penh vào ngày 1/8, nói:
"Ở Campuchia, nếu bạn xem mạng xã hội sẽ thấy nhiều người thể hiện ý kiến của họ với thủ tướng rằng họ không muốn quốc gia bị mất thêm đất, họ không tin tưởng Việt Nam.”
“Tôi nghĩ một trong các lý do có thể là trong quá khứ, Việt Nam đã chiếm đất của Campuchia. Và ngày nay vẫn còn nhiều người quan ngại là đất của Campuchia có thể bị Việt Nam chiếm."
Ông Kimkong Heng, nhà nghiên cứu cấp cao từ Trung tâm Phát triển Campuchia (Cambodia Development Center), vào ngày 21/8 nhận định với BBC News Tiếng Việt:
"Vẫn còn tâm lý chống Việt Nam hằn sâu ở Campuchia liên quan đến lịch sử Campuchia và Việt Nam, cũng như cách mà chính phủ Campuchia xử lý những vấn đề liên quan đến Việt Nam và vấn đề người Việt Nam di cư qua Campuchia."
"Đã có việc trấn áp những người biểu tình chống Tam giác Phát triển. Ngày Chủ nhật 18/8, đã có thông tin hàng chục người bị bắt giữ khi muốn tham gia biểu tình chống CLV-DTA. Cuộc biểu tình đã không diễn ra."
"Có hai diễn ngôn mang tính đối chọi nhau về CLV-DTA. Chính phủ và những người ủng hộ cố gắng cho thấy sự ủng hộ, tuyên bố CLV-DTA sẽ giúp các tỉnh của Campuchia phát triển, trong khi nhóm khác thì lo lắng và cảnh báo Campuchia sẽ bị mất bốn tỉnh vào tay Việt Nam trong tương lai."
"Họ đã kêu gọi chính phủ cân nhắc lại CLV-DTA. Vấn đề này một lần nữa làm bùng lên tâm lý dân tộc và chống Việt Nam ở Campuchia," ông nói.