"Về cấp độ nhà nước, Việt Nam là một trong những nước mà tổng thống của chúng ta (Ferdinand R. Marcos Jr.) có chuyến công du để thắt chặt quan hệ song phương, trong nội bộ khối ASEAN và tôi tin rằng bước tiến trong vấn đề Biển Đông đã được tổng thống của chúng ta và chủ tịch nước Việt Nam trao đổi vào thời điểm đó. Vì vậy, (chúng ta) có thể thấy một nền tảng hợp tác vững chắc để xây dựng niềm tin."

Trước đó, vào hôm 9/8, Việt Nam và Philippines đã thực hiện một đợt huấn luyện chung trên biển về tìm kiếm và cứu hộ cũng như phòng chống cháy nổ (5 - 9/8/2024) giữa lực lượng cảnh sát biển hai nước.

Cuộc tập huấn hôm 9/8 giữa Việt Nam và Philippines được nhiều nhà quan sát trong khu vực nhận định là dấu mốc "lịch sử" và là bước đi cụ thể hóa những gì hai bên đã cam kết.

Hồi tháng 1, trong chuyến thăm cấp nhà nước của Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr. đến Hà Nội (29 đến 30/1/2024), hai nước đã ký kết năm thỏa thuận hợp tác, trong đó có có:

Việt Nam đã thiết lập quan hệ đối tác chiến lược với Philippines từ năm 2015 và luôn khẳng định hai nước là "bạn bè tốt, đối tác tốt của nhau".

Nhà phân tích địa chính trị Don McLain Gill thuộc trường Đại học De La Salle ở Manila (Philippines) nhận định với BBC Tiếng Việt vào hôm thứ Tư 28/8 rằng các thỏa thuận hợp tác sắp được ký kết giữa Việt Nam và Philippines sẽ có "trọng tâm đặc biệt về phối hợp an ninh hàng hải".

Ông đánh giá đây sẽ là "bước tiến đáng kể" trong quan hệ song phương giữa hai nước.

"Cuộc gặp giữa hai bộ trưởng quốc phòng Việt Nam và Philippines sắp diễn ra vào thời điểm quan trọng. Từ tháng 8 cho đến nay, Trung Quốc đã có hành động gây hấn đối với các tàu của Philippines trong vùng đặc quyền kinh tế của Philippines."

"Nếu Philippines và Việt Nam có thể đạt được sự đồng thuận về một mô hình an ninh chung đối với ranh giới hàng hải thì có thể khiến Trung Quốc khó khăn hơn trong việc tiếp tục những hành động hung hãn."

"Đây là một bước tiến quan trọng để hai quốc gia láng giềng trong Đông Nam Á cải thiện việc xây dựng niềm tin và hợp tác trong bối cảnh chia rẽ nội bộ ngày càng gia tăng giữa các quốc gia Đông Nam Á," ông Don McLain Gill nhận xét.

Trước đó, vào hôm 6/8, ông Don McLain Gill khi trả lời BBC News Tiếng Việt cũng đánh giá rằng "lợi ích của Trung Quốc là một Đông Nam Á bị chia rẽ".

Hồi đầu tháng 8, khi có thông tin Cảnh sát biển Việt Nam sẽ diễn tập chung với Philippines, Trung Quốc đã hai lần cho máy bay không người lái bay cách bờ biển Việt Nam 100km tới ngang khu vực Nam Trung Bộ.

Trong ASEAN, Philippines là nước cứng rắn nhất đối với Trung Quốc liên quan đến vấn đề Biển Đông trong bối cảnh họ đang thắt chặt quan hệ đồng minh với Mỹ.

Bãi Sa Bin là một điểm nóng mới xuất hiện trong tranh chấp hàng hải kéo dài giữa Trung Quốc và Philippines.

Các nhà quan sát lo ngại rằng tranh chấp giữa hai nước cuối cùng có thể dẫn đến một cuộc đối đầu lớn hơn trên Biển Đông.

Bãi Sa Bin, tên tiếng Anh là Sabina Shoal, được Trung Quốc gọi là Rạn Tiên Tân (Xianbin Jiao) và phía Philippines gọi là Escoda, nằm cách bờ biển phía tây của Philippines khoảng 75 hải lý (gần 140 km) và cách Trung Quốc 630 hải lý (gần 1.170 km).

Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Teodoro cũng kêu gọi sự ủng hộ của quốc tế để Manila thúc đẩy một trật tự quốc tế dựa trên luật pháp ở Biển Tây Philippines, tên gọi mà Philippines đặt cho một phần của Biển Đông.

Ông nhấn mạnh Philippines không đang chỉ đơn thuần gìn giữ chủ quyền của mình mà đây là "một phép thử về cách diễn giải mang tính đồng thuận của một thế giới văn minh đối với luật pháp quốc tế, đặc biệt là luật biển", theo thông cáo ngày thứ Tư 28/8 từ Thông tấn xã Philippines.

Mỹ và Philippines có hiệp ước phòng vệ chung và Washington đã cam kết giúp Manila chống lại các cuộc tấn công có vũ trang nhằm vào tàu bè và binh sĩ của quốc gia này tại Biển Đông.