Reuters là hãng đầu tiên đưa tin về sự phát triển này.

Decker Eveleth, một nhà phân tích của tổ chức nghiên cứu và phân tích CNA, qua hình ảnh vệ tinh đã xác định chín bệ phóng nằm ngang đang được xây dựng. Ông cho biết chúng được đặt thành ba nhóm bên trong các bờ kè cao để bảo vệ chúng khỏi bị tấn công hoặc để ngăn chặn một vụ nổ vô tình ở một nhóm có thể gây nổ dây chuyền.

Các bờ kè được nối bằng đường bộ đến những nơi mà Eveleth kết luận là các tòa nhà có khả năng là nơi tên lửa và các bộ phận của chúng được bảo dưỡng, và đến khu phức hợp gồm năm hầm ngầm chứa đầu đạn hạt nhân.

Địa điểm này là "dành cho một hệ thống tên lửa cố định lớn và hệ thống tên lửa cố định lớn duy nhất mà họ (Nga) hiện đang phát triển là Skyfall," nhà phân tích Eveleth nói.

Bộ Quốc phòng Nga và Đại sứ quán Nga tại Washington không trả lời yêu cầu bình luận của Reuters về đánh giá của ông Eveleth, giá trị chiến lược của tên lửa Burevestnik, hồ sơ thử nghiệm tên lửa này và những rủi ro mà nó có thể gây ra.

Một phát ngôn viên của Điện Kremlin cho biết đây là những câu hỏi dành cho Bộ Quốc phòng và từ chối bình luận thêm.

Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, CIA, Văn phòng Giám đốc Tình báo Quốc gia và Trung tâm Tình báo Không quân và Vũ trụ Quốc gia của Không quân Hoa Kỳ đã từ chối bình luận.

Bãi phóng tên lửa này cho thấy Nga có khả năng tiến hành triển khai phóng tên lửa sau một loạt các cuộc thử nghiệm trong những năm gần đây bị ảnh hưởng bởi nhiều vấn đề, Eveleth và nhà nghiên cứu thứ hai, Jeffery Lewis, thuộc Viện Nghiên cứu Quốc tế Middlebury tại Monterey, nhận định.

Lewis đồng tình với đánh giá của Eveleth sau khi xem xét hình ảnh vệ tinh theo yêu cầu của Eveleth. Hình ảnh này "cho thấy điều gì đó rất độc đáo, rất khác biệt. Và rõ ràng là chúng ta biết rằng Nga đang phát triển tên lửa chạy bằng năng lượng hạt nhân này," ông nói.

Hans Kristensen thuộc Liên đoàn các nhà khoa học Hoa Kỳ, người cũng nghiên cứu hình ảnh vệ tinh Vologda theo yêu cầu của Eveleth, cho biết hình ảnh này dường như cho thấy bệ phóng và các vật thể khác "có thể" liên quan đến Burevestnik. Nhưng ông cho biết ông không thể đưa ra đánh giá chắc chắn vì Moscow thường không đặt bệ phóng tên lửa bên cạnh nơi cất giữ đầu đạn hạt nhân.

Eveleth, Lewis, Kristensen và ba chuyên gia khác cho hay Nga thường tích trữ đầu đạn hạt nhân cho tên lửa đất đối đất ở xa các địa điểm phóng - ngoại trừ những tên lửa thuộc lực lượng Tên lửa đạn đạo liên lục địa (ICBM) đã được triển khai.

Nhưng việc triển khai Burevestnik tại Vologda sẽ cho phép quân đội Nga tích trữ tên lửa mang đầu đạn hạt nhân trong các hầm ngầm của mình, giúp chúng ở tình trạng sẵn sàng để có thể phóng nhanh chóng, Lewis và Eveleth cho biết.

Thứ trưởng Ngoại giao Sergei Ryabkov cho biết Nga sẽ thay đổi các nguyên tắc chỉ đạo về việc sử dụng vũ khí hạt nhân để đáp trả những gì mà nước này coi là sự leo thang của phương Tây trong cuộc chiến ở Ukraine, hãng thông tấn nhà nước TASS đưa tin hôm Chủ nhật (1/9).

Kỷ lục thử nghiệm tệ hại

Một báo cáo năm 2020 của Trung tâm Tình báo Không gian và Hàng không Quốc gia của Không quân Hoa Kỳ cho biết nếu Nga đưa tên lửa Burevestnik vào sử dụng thành công thì nước này sẽ sở hữu một "vũ khí độc nhất có khả năng liên lục địa".

Nhưng quá khứ không ổn định và những hạn chế về thiết kế của vũ khí này khiến tám chuyên gia mà Reuters phỏng vấn nghi ngờ về việc liệu việc triển khai nó có thay đổi cục diện hạt nhân của phương Tây và các kẻ thù khác của Nga hay không.

Tên lửa Burevestnik có lịch sử thử nghiệm kém. Trong số ít nhất 13 cuộc thử nghiệm được biết đến, chỉ có hai cuộc thành công một phần, kể từ năm 2016, theo Sáng kiến ​​Đe dọa Hạt nhân (NTI), một tổ chức vận động tập trung vào việc giảm rủi ro hạt nhân, sinh học và công nghệ mới nổi.

Những sự cố bao gồm một vụ nổ năm 2019 trong quá trình thu hồi thất bại một lò phản ứng hạt nhân không có lớp bảo vệ nằm phát xạ âm ỉ suốt một năm dưới đáy Biển Trắng sau vụ tai nạn của nguyên mẫu, theo báo cáo của Bộ Ngoại giao Mỹ.

Cơ quan hạt nhân nhà nước Nga Rosatom cho biết năm nhân viên đã tử vong trong quá trình thử nghiệm tên lửa vào ngày 8/8.

Ông Putin sau đó đã trao tặng các bà vợ góa những giải thưởng nhà nước cao quý nhất, và nói rằng vũ khí mà họ đang phát triển là vô song trên thế giới, mà không đề cập đến tên lửa Burevestnik.

Pavel Podvig, một chuyên gia về hạt nhân của Nga tại Geneva, cùng với Lewis, Eveleth và các chuyên gia khác cho biết tên tên lửa Burevestnik sẽ không bổ sung thêm các khả năng mà lực lượng hạt nhân của Moscow hiện không có, bao gồm khả năng áp đảo hệ thống phòng thủ tên lửa của Hoa Kỳ.

Hơn nữa, động cơ chạy bằng năng lượng hạt nhân của tên lửa này có nguy cơ thải ra bức xạ dọc theo đường bay và việc triển khai nó có nguy cơ gây ra tai nạn gây ô nhiễm khu vực xung quanh, Cheryl Rofer, một người từng là nhà khoa học vũ khí hạt nhân của Hoa Kỳ và các chuyên gia khác, đánh giá.

"Skyfall là một hệ thống vũ khí ngu ngốc độc nhất vô nhị, một Chernobyl biết bay gây ra nhiều mối đe dọa đối với Nga hơn là với các quốc gia khác," Thomas Countryman, cựu quan chức cấp cao của Bộ Ngoại giao Mỹ và là thành viên Hiệp hội Kiểm soát Vũ khí, nói.

NATO không trả lời các câu hỏi về việc liên minh này sẽ phản ứng với việc Nga triển khai vũ khí này như thế nào.

Hiện có rất ít thông tin về chi tiết kỹ thuật của Burevestnik.

Các chuyên gia đánh giá rằng nó sẽ được phóng lên cao bằng một tên lửa nhiên liệu rắn nhỏ để đưa không khí vào động cơ chứa lò phản ứng hạt nhân thu nhỏ. Không khí siêu nóng và có thể có phóng xạ sẽ được thổi ra, tạo lực đẩy về phía trước.

Tổng thống Putin đã công bố Burevestnik vào tháng 3/2018, nói rằng tên lửa này sẽ "bay thấp", với tầm bắn gần như không giới hạn, đường bay không thể đoán trước và "bất khả chiến bại" trước các hệ thống phòng thủ hiện tại và tương lai.

Nhiều chuyên gia tỏ ra nghi ngờ tuyên bố của ông Putin.

Họ nói rằng Burevestnik có thể có tầm bắn khoảng 23.000 km - so với hơn 17.700 km của Sarmat, tên lửa hành trình xuyên lục địa mới nhất của Nga - trong khi tốc độ chậm hơn tốc độ âm thanh của nó sẽ khiến nó dễ bị phát hiện.

Kristensen đánh giá: "Nó sẽ dễ bị tấn công như bất kỳ tên lửa hành trình nào. Nó bay càng lâu thì càng dễ bị tổn thương vì có nhiều thời gian để theo dõi. Tôi không hiểu động cơ của Putin ở đây."

Việc triển khai Burevestnik không bị cấm bởi New START, hiệp định cuối cùng giữa Hoa Kỳ và Nga về hạn chế việc triển khai vũ khí hạt nhân chiến lược, sẽ hết hạn vào tháng 2/2026.

Một điều khoản cho phép Washington yêu cầu đàm phán với Moscow về việc đưa Burevestnik vào giới hạn nhưng một phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết hiện không có cuộc đàm phán nào như vậy được đề xuất.

Đề cập đến cuộc chiến ở Ukraine, Nga đã từ chối lời kêu gọi của Hoa Kỳ về việc tổ chức các cuộc đàm phán vô điều kiện để tìm giải pháp thay thế New START, làm dấy lên lo ngại về một cuộc chạy đua vũ trang hạt nhân toàn diện khi hiệp định này hết hạn.

Podvig nhận định Moscow có thể sử dụng tên lửa này như một con bài đổi chác nếu các cuộc đàm phán được nối lại.

Ông gọi Burevestnik là "vũ khí chính trị" mà Putin đã sử dụng để củng cố hình ảnh người đàn ông mạnh mẽ của mình trước khi tái đắc cử năm 2018 và để gửi thông điệp tới Washington rằng họ không thể coi nhẹ sự quan tâm của ông ta về hệ thống phòng thủ tên lửa của Hoa Kỳ và các vấn đề khác.