Trung Quốc ngày 25/9 bắn thử nghiệm một phi đạn đạn đạo xuyên lục địa ICBM vào Thái Bình Dương trong một sự kiện hiếm hoi, làm gia tăng căng thẳng trong khu vực nơi nhiều quốc gia có yêu sách lãnh thổ chồng lấn và cả Bắc Kinh và Washington đều đang tìm cách thể hiện ảnh hưởng của mình.

Vụ phóng là một phần trong hoạt động huấn luyện thường kỳ của Lực lượng Phi đạn thuộc Quân đội Giải phóng Nhân dân, đơn vị phụ trách các hoạt động phi đạn thông thường và hạt nhân, và không nhằm vào bất kỳ quốc gia hoặc mục tiêu nào, Bộ Quốc phòng cho biết trong một tuyên bố.

Bộ này nói ICBM, mang theo đầu đạn giả, đã hạ cánh xuống một khu vực được chỉ định trên biển, nhưng không nêu rõ chính xác là ở đâu.

Trung Quốc hiếm khi thử nghiệm ICBM ở vùng biển quốc tế, một số chuyên gia cho rằng lần triển khai gần đây nhất là vào tháng 5 năm 1980, khi Bắc Kinh phóng phi đạn DF-5 vào Nam Thái Bình Dương. Thông thường, quân đội Trung Quốc sẽ thử nghiệm phi đạn đạn đạo ở khu vực Tân Cương xa xôi của Trung Quốc hoặc ở Biển Bột Hải.

Tại sao lại là Thái Bình Dương, tại sao lại là bây giờ?

Các chuyên gia cho biết việc Trung Quốc chọn Thái Bình Dương làm địa điểm thử phi đạn vừa là để phô trương năng lực hạt nhân gia tăng của nước này, vừa là lời cảnh báo đối với Hoa Kỳ và các đồng minh trong khu vực.

“Không có đối tượng tiềm năng nào khác, vì Trung Quốc không mong đợi phải đối đầu với EU hoặc Vương quốc Anh về mặt quân sự”, ông Steve Tsang, giám đốc Viện Trung Quốc SOAS tại London cho biết.

Cuộc thử nghiệm cũng diễn ra vài tuần trước cuộc gọi dự kiến giữa nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden. Cuộc thử nghiệm đánh dấu sự gia tăng căng thẳng về an ninh khu vực với các đồng minh của Hoa Kỳ là Nhật Bản và Philippines, và tiếp tục căng thẳng với hòn đảo tự trị Đài Loan, nơi Bắc Kinh tuyên bố là lãnh thổ của mình.

Bộ Quốc phòng Đài Loan ngày 25/9 nói rằng họ đang theo dõi vụ phóng phi đạn, cùng với các cuộc tập trận khác của Trung Quốc trong khu vực.

Vụ phóng trùng với cuộc họp của Đại hội đồng Liên hiệp quốc tại New York, “là một tín hiệu khá thẳng thừng” đối với trật tự quốc tế, ông Drew Thompson, một thành viên cấp cao tại Trường Nghiên cứu Quốc tế S. Rajaratnam ở Singapore và là cựu quan chức quốc phòng Hoa Kỳ, nhận định.

“Trung Quốc đang báo hiệu rằng sự kiên nhẫn của họ có giới hạn, rằng họ sẵn sàng sử dụng vũ khí mạnh nhất của mình để ngăn chặn kẻ thù hoặc trừng phạt họ nếu cần, nếu sự ngăn chặn không thành công”, ông nói.

Vụ phóng hôm 25/9 cũng diễn ra sau một loạt vụ bắt giữ tham nhũng trong năm nay khiến một số sĩ quan cấp cao trong quân đoàn phi đạn của họ bị cáo buộc có hành vi sai trái. Mục đích của vụ phóng có thể là vừa đưa ra lời đảm bảo trong nước vừa báo hiệu với thế giới rằng các vấn đề đã được giải quyết.

Quân đội Trung Quốc mạnh đến mức nào?

Trung Quốc tự hào có quân đội thường trực lớn nhất thế giới và lực lượng hải quân lớn nhất. Ngân sách quân sự của nước này cao thứ hai thế giới, sau Hoa Kỳ.

Theo đánh giá của Mỹ thì Trung Quốc cũng có lực lượng không quân lớn nhất ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, với hơn một nửa số máy bay chiến đấu của nước này bao gồm các mẫu thế hệ thứ tư hoặc thứ năm. Trung Quốc cũng tự hào có một kho phi đạn khổng lồ, cùng với máy bay tàng hình, máy bay ném bom có khả năng mang vũ khí hạt nhân, tàu nổi tiên tiến và tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân.

Trong hơn một thập niên nắm quyền, ông Tập Cận Bình, người cũng là chủ tịch Quân ủy Trung ương, đã đi đầu trong quá trình hiện đại hóa lực lượng vũ trang, với các khoản đầu tư vào công nghệ quân sự công nghệ cao từ máy bay chiến đấu tàng hình đến tàu sân bay và kho vũ khí hạt nhân ngày càng tăng.

Ngân sách quốc phòng của Trung Quốc đã tăng gấp đôi kể từ năm 2015, ngay cả khi tốc độ tăng trưởng kinh tế của nước này đã chậm lại đáng kể. Một phúc trình của Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ năm ngoái cho biết Trung Quốc đã tiếp tục tăng cường khả năng “chiến đấu và giành chiến thắng trong các cuộc chiến chống lại kẻ thù mạnh”.

Phi đạn của Trung Quốc so với phi đạn của các nước khác như thế nào?

Phúc trình của Hoa Kỳ cũng ước tính Trung Quốc có hơn 500 đầu đạn hạt nhân đang hoạt động tính đến tháng 5 năm 2023 và đang trên đà tích lũy hơn 1.000 đầu đạn hạt nhân đang hoạt động vào năm 2030.

Trung Quốc chưa tiết lộ quy mô kho vũ khí hạt nhân của mình.

Để so sánh, Nga được cho là có tổng kho vũ khí hơn 5.580 đầu đạn — bao gồm 4.380 đầu đạn dự trữ cho lực lượng tác chiến, cũng như 1.200 đầu đạn đã ngừng hoạt động đang chờ tháo dỡ — theo phúc trình năm nay của Liên đoàn các nhà khoa học Hoa Kỳ.

Phúc trình này cũng đưa ra con số đầu đạn hạt nhân của Hoa Kỳ là 5.044.

Các vụ thử phi đạn phổ biến như thế nào trong khu vực?

Rất ít quốc gia có ICBM trong kho vũ khí của mình và các cuộc thử nghiệm thường chỉ giới hạn trong lãnh thổ của họ. Triều Tiên đã thực hiện nhiều cuộc thử ICBM kể từ năm 2017, bao gồm cả việc bắn một phi đạn nhiên liệu rắn đang phát triển vào tháng 12 và đã rơi xuống vùng biển giữa Bán đảo Triều Tiên và Nhật Bản.

Đầu năm nay, Hoa Kỳ đã bắn hai phi đạn đạn đạo xuyên lục địa không vũ trang từ California và hạ cánh xuống một địa điểm thử nghiệm của Mỹ ở Quần đảo Marshall.